Landgoed Luchtenburg is een prachtig stukje bewaarde historie in Ulvenhout, bestaande uit karakteristieke monumenten en omringd door zo’n 65 hectare grond. Op het landgoed hebben we duurzaamheid en een leefbare wereld als uitgangspunt. Daar hoort ook het bijbehorende landschap van het landgoed bij. Samen met o.a. de provincie Noord-Brabant en Bosgroep Zuid Nederland is het natuurbeheer onder de loep genomen, om de natuur en biodiversiteit op het landgoed nog meer te kunnen laten floreren.
Het uitvoeringsprogramma bestaat uit verschillende maatregelen. Naar aanleiding hiervan worden de landerijen en bossen momenteel gerevitaliseerd en omgevormd. Deze maatregelen zorgen o.a. voor een betere waterhuishouding, toekomstbestendigheid voor klimaatveranderingen en meer biodiversiteit. Zo wordt er bijvoorbeeld kruiden- en bloemenrijk grasland ingericht, worden sloten gedempt of opgehoogd en de bossen worden aangeplant met andere boomsoorten. Ook heeft het landgoed drie bijenvolken verwelkomt om de insectenpopulatie te stimuleren.
Van landbouwgrond naar bloemenrijk grasland
De kleinschaligheid van Landgoed Luchtenburg en de vele houtwallen dragen zowel bij aan het cultuur-historisch landschap als aan biodiversiteit. De bomen langs de weilanden zorgen voor natuurlijke bescherming, beschutting en voedsel, wat vogels en insecten erg fijn vinden. Om de biodiversiteit verder te stimuleren wordt als onderdeel van het project een gedeelte van de landbouwgrond omgezet in vochtig hooiland en kruiden- en faunarijk grasland. Peggy Albers, Projectleider bij Bosgroep Zuid Nederland, vertelt hierover: “Vochtig hooiland draagt ontzettend bij aan de biodiversiteit. Bloemen zoals de Orchidee gedijen namelijk goed op dit type grasland en ook bij weidevogels is het geliefd. Het kruiden- en faunarijk grasland vormt vooral voor insecten een fijne omgeving om te leven.” Daarnaast komt er een akker met strokenteelt waar verschillende biologische gewassen worden geteeld. De strokenteelt zal een mooie educatieve functie gaan vervullen om bezoekers van het landgoed over het belang van biologische voeding en biodiversiteit te vertellen.
Herstel van het grondwater
Landgoed Luchtenburg ligt in een soort kom waar zich veel water verzamelt. De watersysteem is nu zo ingericht dat het water snel wordt afgevoerd, met als gevolg dat in het voorjaar en zomer het grondwater snel laag staat. Door in de weilanden sloten op te hogen of te dempen wordt het grondwater op een natuurlijke manier omhoog gebracht en blijft het ook langer hoog staan. Het grondwater bevat belangrijke voedingsstoffen voor al het groen dat er groeit. Door de stroom te optimaliseren en het waterpeil omhoog te brengen helpt dit verdroging, verarming en verzuring van de bodem tegen te gaan. Daarnaast is grondwater tot aan het maaiveld een vereiste om vochtig hooiland te kunnen ontwikkelen. Het grasland wordt na de maatregelen een stuk natter, waarbij een deel van het jaar het water op het grasland zal staan. Toch is er oppervlaktewater verloren gegaan met het dempen en verondiepen van de sloten. Ter compensatie is daarom een tweetal poelen gegraven. Deze poelen zorgen voor open water in het gebied, wat waardevol is voor bijvoorbeeld de alpenwatersalamander. Zo is met elke keuze continu de optimale balans nagestreefd.
Bosrevitalisatie
De ruim 32 hectare bos op Landgoed Luchtenburg is ooit door de mens aangeplant, waardoor het bos voornamelijk uit dennenbomen bestaat en de biodiversiteit aan plant- en diersoorten erg beperkt is. Om een flinke impuls aan de biodiversiteit te geven worden er verschillende acties uitgevoerd. Peggy Albers: “De naalden van de dennenboom zijn slecht afbreekbaar en blijven nu als een dik pak op de grond liggen, waardoor er geen voedingsstoffen vrijkomen voor de bodem en deze verzuurt. Op een verzuurde bodem blijft strooisel vervolgens ook weer langer liggen. Door bomen met makkelijk verteerbare bladeren aan te planten, zoals de Lindeboom, kan deze cirkel worden doorbroken.” Een gevarieerd bos bestaat bovendien uit een bepaalde gelaagdheid met kruiden, struikgewas en bomen. Om al deze soorten te kunnen laten floreren moet een bos voldoende ruimte hebben. “Door het uitdunnen van de bestaande bomen wordt de gezondheid van het bos versterkt. Dit bestaat uit het kappen van groepen bomen waardoor open plekken ontstaan en het uitdunnen van het bos waardoor de diktegroei van bomen gestimuleerd wordt en plek ontstaat voor de aanplant van de missende soorten. Deze maatregelen worden nu uitgevoerd,” aldus Peggy.
Honingbijenkasten
Afgelopen zomer heeft Landgoed Luchtenburg ook nog eens drie bijenvolken verwelkomt om zich op het landgoed te settelen. Dit doen we in samenwerking met de biodynamische Odin Imkerij. Er zijn drie bijenkasten geplaatst, met in elk een honingbijenvolk van zo’n 30.000 bijen. Op het landgoed gedijen de bijen goed, omdat er geen bestrijdingsmiddelen worden gebruikt en er veel ruimte is voor bloemen. Wereldwijd neemt het aantal bijen schrikbarend af. Door bijen op Landgoed Luchtenburg de ruimte te geven zorgen we ervoor dat het landschap natuurlijker wordt en dat het met alle insecten beter gaat. Bovendien wordt de honing niet voor consumptie weggehaald bij de bijen en dient deze als wintervoorraad voor de bijen zelf.
Meer soorten, aantallen en diversiteit
Alle maatregelen dragen op hun eigen manier bij aan meer biodiversiteit op het landgoed; van planten tot micro-organismen, zowel boven als onder de grond. De werkzaamheden zijn momenteel in een afrondende fase. De komende jaren kan het gebied zich met het juiste beheer op een zo natuurlijk mogelijke manier verder ontwikkelen en zullen de maatregelen resulteren in een meer gebalanceerd, divers en weerbaar landschap. Pieter Dirven, beheerder van Landgoed Luchtenburg: “Ik ben er erg trots op dat we in samenwerking met Bosgroep Zuid Nederland en de provincie Noord-Brabant deze positieve impact op Landgoed Luchtenburg kunnen realiseren. Het is een prachtig gebied, waar we ontzettend zuinig op moeten zijn. Met de uitvoering van dit project maken we de wereld weer een stukje leefbaarder.”
Over de samenwerking
Bij het uitvoeringsprogramma zijn verschillende partijen betrokken. Zo is de omvorming van de landbouwgrond en hydrologie mede tot stand gekomen door financiering vanuit het Groen Ontwikkelfonds Brabant. De bosrevitalisatie is gedeeltelijk met financiële steun van de provincie Noord-Brabant gerealiseerd. De Bosgroep Zuid Nederland is verantwoordelijk geweest voor de subsidieaanvragen en het opstellen en uitvoeren van het projectplan. Bosgroep Zuid Nederland is een coöperatie van en voor eigenaren van bos- en natuurterreinen en is onderdeel van de Bosgroepen. De Bosgroepen adviseren en ontzorgen bij het duurzaam beheer en de ontwikkeling van bos en natuur. Vanuit deze expertise zijn de diverse maatregelen op het landgoed uitgerold.